فصل یکم – تجزیه و تحلیل عملیات های عمده از دیدگاه اصول جنگ
2 – نحوۀ به کاربردن و رعایت اصول نه گانۀ جنگ در عملیات نصر (کرخه کور)
«2» پرسش بعدی این است، آیا حرکت و جابه جایی تیپ 3 لشکر ۱۶ و استقرار در ساحل شمالی کرخه کور و سپس عبور دادن آن از رودخانه مزبور و مستقر کردن تیپ در ساحل جنوب رودخانه مذکور، منجر به کسب موقعیتی برتر نسبت به دشمن گردیده است؟
برای پاسخ دادن به پرسش فوق، خلاصه وضعیت تیپ ۳ را در روز اول عملیات و سپس روزهای بعد از آن مرور و بررسی می کنیم :
«الف» روز یکم نبرد (15/10/59)
تیپ 3 لشکر ۱۶ با عبور از خط تیپ ۲ لشکر ۹۲ زرهی در جنوب جاده حمیدیه . سوسنگرد، در ساعت ۱۰۲۵ با دشمن درگیر می شود. نیروهای دشمن که انتنلار تک نیروهای ایران را در این زمان نداشتند. غافلگیر شده و سراسیمه شروع به فرار می نمایند و تعلهادئ تنها در حالی که لباس گامای نظامی بر تن نداشتند به اسارت در می آیند. سرعت پیشروی تیپ رقابل تصور و غافلگیرانه بود به نحوی که در ساعت اول تک، نیروهای دشمن درشمال کرخه کور منهدم شده یا به اسارت در آمده و یا عقب نشینی کرده اند.
ساعت ۱۱:۵۰ نیروهای دشمن در مقابل تیپ ۳ شروع به مقاومت می نمایند و از سرعت تیب می کاهند، اما اندکی بعد با ادامه فشار روی دشمن، مجبور به عقب نشینی می گردند. در ساعت ۱۲:۲۷ عناصر تیپ ۳ به کرانه شمالی کرخه کور می رسند و طبق دستور با استفاده از پل های احداثی دشمن، از آن عبور می کنند. در ساعت ۱۲۵۰ دشمن مجددا در مقابل تیب ۳ از خود مقاومت نشان می دهد که با پشتیبانی مؤثر توپخانه، بال گردانهای هوانیروز و جنگنده های نیروی هوایی، مقاومت دشمن در هم شکسته می شود.
تا ساعت ۱۴۰۰ عناصر مقدم دشمن شامل یگان های تیپ ۴۳ لشکر ۹ زرهی عراق، به وسیله تیپ ۳ زرهی لشکر ۱۶، تارومار و حدود ۷۰۰ نفر از آنان به اسارت در می آیند و مقدار زیادی تجهیزات دشمن، شامل تانک، نفربر، خودرو و تعدادی توپ به دست سربازان رزمنده این تیپ می افتد، اما تخلیه آنها به علت کمبود وسایل و امکانات و احتمالا عدم پیش بینی الشكر، با مشکل مواجه می گردد.
مفهوم و محتوای مطالب بالا، گواه این حقیقت است که حرکت و جابه جایی عناصر تیپ ۳ تا ساحل شمالی رودخانه کرخه کور و انهدام و به اسارت گرفتن دشمن در مسیر پیشروی و استقرار عناصر تیپ ۳ در مواضع قابل پدافند ساحل شمالی کرخه کور، آنها را در موقعیتی بر تر نسبت به دشمن قرار داده است. به عبارت دیگر در این حرکت اصل مانور رعایت شده است.
«ب» وضعیت تیپ در روزهای بعد:
در روز دوم نبرد (16/10/59) فعالیت تیپ ۳ محدود بود به حفظ موقعیت خود و کمک به تیپ ۱ که در شرایط بحرانی قرار گرفته بود.
در ساعت 09:00 روز ۱۷ دی ماه (روز سوم نبرد) نیروهای دشمن با پشتیبانی توپخانه به سمت مواضع لشکر ۱۶ به حرکت درآمدند. ثقل فشار دشمن متوجه منطقه تیپ ۳ بود. با انتقال تقدم آتش های پشتیبانی به منطقه تیپ ۳ پاتک دشمن موقتا متوقف شد.
در ساعت ۱۴۰۰ مجدداً فشار دشمن روی تیپ ۳ افزایش می یابد که این بار هم بال گردانهای هوانیروز و هواپیماهای نیروی هوایی به کمک تیپ می شتابند. و سپس قرارگاه مقدم نیروی زمینی به لشکر ۱۶ دستور می دهد به شمال کرخه کور تغییر موضع دهد و یگانها را در پشت دیوارهای ناشی از لایروبی رودخانه مستقر نماید.
در روز چهارم نبرد (18/10/59) دشمن به فاصله ۱۵۰ متری مواضع تیپ ۳ می رسد و بالاخره آبادی قیصریه را تصرف می کند. با وصف تأكیدی که بر تغییر موضع شبانه به شمال کرخه کور شده بود ولی بیشتر یگان های لشکر هنوز به شمال این رودخانه تغییر موضع نداده بودند.
از ساعت ۰۸:۳۰ روز ۱۸ دی ماه عقب نشینی تیپ های لشکر ۱۶ به شمال کرخه کوره زیر فشار دشمن، آغاز می شود. فرمانده لشکر هنگامی که احساس می کند، اصرار در حفظ مواضع جنوب کرخه کور، خطر انهدام کامل یگان ها را در بر دارد، به تیپ ها آزادی عمل می دهد تا با ابتکار خود به مواضع شمال کرخه کور عقب نشینی کنند و بعد از تکمیل عقب نشینی، پل های موجود را تخریب کنند.
در اواسط روز ۱۸ دی ماه، عناصری که هنوز در جنوب کرخه کور باقی مانده بودند قسمت عمده وسایل و تجهیزات خود را از دست می دهند و یگان ها به صورت پیاده نظام به رزم ادامه داده اند. و رفته رفته نیروهای عراقی به شمال کرخه کور رخنه می نمایند.
بهر حال در ساعت ۱۳۱۰ فرمانده تیپ ۳ گزارش می نماید که اختلال و بی نظمی در واحدهای تیپ به وجود آمده و افراد خودسرانه عقب نشینی می کنند و کسی باقی نمانده که پل را منفجر کند
سرانجام در ساعت ۱۵۳۰ روز ۱۸ دیماه عناصر لشکر ۱۶ از جمله تیپ ۳ به مواضع اولیه خود یعنی مواضع جنوب جادۂ حمیدیه – سوسنگرد عقب نشینی می نمایند و به این ترتیب بعد از ۴ روز نبرد سخت و نامتعادل، وضعیت منطقه نبرد حمیدیه – سوسنگرد، به شرایط قبل از تک لشکر ۱۶ برمی گردد و تلاش این لشکر که در روز اول نبرد به موفقیت نسبی منجر شده بود، به نتیجه مطلوب نمی رسد و لشكر با تحمل تلفات سنگین مجبور به عقب نشینی به مواضع پدافندی قبل از آغاز عملیات نصر می گردد.
مفهوم و محتوای مطالب بالا، گویای این حقیقت است که حرکت و جابه جایی عناصر تیپ ۳ از مواضع مناسب شمال کرخه کور به منطقه باز جنوب آن نه تنها این تیپ را در موقعیتی بر تر نسبت به دشمن قرار نداده بلکه آن را در آسیب پذیرترین حالت در مقابل دشمن برتر قرار داده است. به عبارت دیگر، در این حرکت، مفهوم اصل مانور مورد توجه قرار نگرفته است. اگر لشکر ۱۶ از جمله تیپ ۳ پس از پاکسازی منطقه شمال کرخه کور، در پشت دیواره شمالی آن متوقف و تحکیم هدف و تجدید سازمان می نمود و تا شناسایی بعدی و رسیدن نیروهای لازم به منطقه، تامل میکرد هم از لحاظ روحی در موقعیت بهتری قرار می گرفت و هم تلفات خسارات سنگین را متحمل نمی شد و توان رزمی لشکر همچنان حفظ می گردید.
- نتیجه: در مرحله اول عملیات نصر، در مجموع اصل مانور در سطح نسبتا خوبی رعایت شده است اما در مرحله بعدی کلا رعایت نگردیده است بنابراین در مجموع در سطح متوسطی به کار گرفته شده است.
انتهای مطلب
