فصل یکم – تجزیه و تحلیل عملیات های عمده از دیدگاه اصول جنگ
3- نحوۀ به کاربردن و رعایت اصول نه گانۀ جنگ در عملیات ثامن الئمه
ت – بررسی کاربرد اصل صرفه جویی در قوا
(۱) لشکر ۷۷ پیاده برای وصول به اصل تمرکز، مسئولیت پدافنا. از کرانه اره نادرودو جنوب خرمشهر را به عناصر ژاندارمری واگذار کرده بود.
(۲) لشکر ۷۷ پیاده، حداقل نیروی لازم را که شامل گردان سوار زرهی (-) لشکر ویگ گردان ژاندارمری بود، جهت پدافند از کرانه رودخانه کارون از سلیمانیه تا دارخوین، اختتاح داده بود. نیروی زمینی هم، حداقل نیروی لازم را به سایر مناطق اختصاص داده بود.
(3) اختصاص 2 گردان پیاده، و یک گردان تانک به احتیاط لشکر، در واقع برای الشكر ۷ نوعی صرفه جویی در قوا محسوب می شود. نیروی زمینی هم، حداقل نیروی لازم را به سایر مناطق اختصاص داده بود.
(۴) لشکر ۷۷ پیاده، از تیپ ۱ که با ۶ گردان پاسدار تقویت شده بود در نقش تثبیت قسمت عمده نیروهای دشمن در مرکز جبهه دشمن استفاده کرد که می توان این عمل را نوعی صرفه جویی در قوا به حساب آورد (تلاش پشتیبانی).
(۵) در مجموع می توان گفت که لشکر ۷۷، هیچ بخشی از نیروهای تحت امر را بدون منور و مأموریت، رها نکرده بود و حتی در گسترش احتیاطهای خود از تدبیری منطقی استفاده نموده بود.
- نتیجه: در عملیات ثامن الائمه، اصل صرفه جویی در قوا در سطح خوبی رعایت شده بود.
ث – بررسی کاربرد اصل تأمين
برای این که دریابیم که در عملیات ثامن الائمه، اصل تأمین رعایت گردیده است یا خیر؟ باید چگونگی طرح ریزی و هدایت عملیات را از دیدگاه اقداماتی که موجب دسترسی به اصل تأمین می گردند، نقد و بررسی کنیم
(۱) برقراری عوامل تأمینی (جلئدار، پهلودار … پوشش هوایی)
لشکر 77 پیاده (تقویت شد)، در تک هماهنگ شدۀ خود، پهلوب راست (غرب) تیپ 3 و پهلوی چپ (غرب) تیپ 2 را به مانع رودخانۀ کارون متکی کرده بود و تیپ ۱ مسئولیت حفاظت پهلوی شرقی تیپ های 2 و 3 را به صورت غیرمستقیم به عهده داشته است.
مهم ترین فعالیت عملی قبل از زمان تک، باز کردن معابر در میادین مین در مسیر پیشروی بوده که به وسیله عناصر پیشرو صورت گرفته است. در حین عملیات همان طوری که در صفحه ۲۲۳ بخش اول بیان شده هنگامی که بین جناح شرقی تیپ ۲ که پیشروی سریع تری داشته و تیپ ۱، یک شکاف بزرگی ایجاد می شود، این موضوع موجب نگرانی فرمانده تیپ ۳ را فراهم می سازد. در این هنگام فرمانده لشکر یکی از گردان های احتیاط را که در غرب شادگان مستقر بوده برای حفظ جناح و پوشش شکاف مذکور وارد عمل می کند و مشکل به وجود آمده را مرتفع می نماید.
نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی نیز از ساعت ۶ صبح روز پنجم مهر ماه موفق به برقراری پوشش نسبی هوایی منطقه عملیات می گردد
بهر حال در عملیات مذکور تا حد قابل قبولی به برقراری عوامل تأمینی توجه شده و شکل زمین هم به این امر کمک کرده است. همان طوری که در صفحه ۲۲۳ بخش اول بیان شده. در حین عملیات نیز به مسئله تأمین پهلوها و عقب، توجه گردیده است.
(۲) شناسایی و عملیات اطلاعاتی
لشکر ۷۷ پیاده تقویت شده در شهریور ماه ۶۰ یک برآورد اطلاعاتی در راستای طرح ریزی عملیات ثامن الائمه تهیه نموده است. در این برآورد اطالاعات نسبتا مناسبی از دشمن ارائه شده که خلاصه ای از آن در صفحه ۲۱۳ و صفحه ۲۱۴ بخش اول بیان گردیده است.
بر طبق مدارک موجود، لشکر ۷۷ پیاده (تقویت شده)، شناسایی های مناسبی از منطقه به ویژه موانع به عمل آورده و حتی نقشه هایی نیز از میادین مین دشمن و معابر موجود در آن تهیه کرده است.”
لشکر ۷۷ همچنین با استفاده از بررسی عکس های هوایی که توسط نهاجا تهیه می گردید، ؟ رات به دست آمده از اسرای جنگی و شناسایی های انجام گرفته توسط یگان ها، به ترت وضعنی دشمن تا حد قابل قبولی دست یافته بود اما همان طوری که در صفحه ۲” فصل اول بیان شده، وضعیت و گسترش یگان های دشمن و نقاط قوت و ضعف آن به طور و ارائه نشده بود کما اینکه مقاومت اصلی دشمن در قسمت شمال منطقه سرپل یعنی در ۴۴ نیز اصلا در برآورد اطلاعاتی منظر ۳، برآورد شده و گسترش تیپ ۶ زرهی نیز در منلتة شمالی تصور شده بود و به تیپ 44 نیز اصلاً در برآورد اطلاعاتی منظور نگردیده و فقط یک گردان آن در منطقۀ سرپل به حساب
آمده بود، در صورتی که تیپ ۴۴ در جنوب تیپ ۶ زرهی مواضع پا۔ افندی اشغال کرده (1) اطلاعات دقیق، پس از عملیات و از طریق مدارک اغتسامی تیپ ۸ مکانیزه لشکر ۳ عراق، به دست نیروهای خودی افتاد.
با توجه به مطالب بالا اقدامات شناسایی و عملیات اطالاعاتی در عملیات ثامن الائمه در حد قابل قبولی با نسبتا مناسبی صورت گرفته است.
(3) ضد شناسایی و عملیات حفاظت اطلاعات
بررسی حوادث عملیات ثامن الائمه نشان می دهد که دشمن از زمان و مکان تک نیروهای جمهوری اسلامی ایران آگاهی نداشته و به عبارت دیگر طرح ها و دستورات و نیات نیروهای خودی به خوبی حفاظت شده است. در هیچ مدرک اغتنامی نیز مطلبی دال بر آگاهی نیروهای عراقی از زمان و مکان تک نیروهای خودی مشاهده نمی شود.
(۴) برقراری سد موانع و عملیات ممانعت
به علت وجود خاکریزهای پیاپی در منطقه سر پل از یک سو (که توسط نیروهای عراق ساخته شده بود) و وجود مانع مهم رودخانه کارون در ماورای هدف ها، لشکر ۷۷ پیاده تقویت شده)، نیازی به بهره برداری وسیع از سیستم سد موانع در خلال تک و پس از آن نداشت. رزمندگان خودی پس از اشغال هر خاکریز دشمن، از آن برای حفاظت نیروهای خودی در مقابل آتش های دشمن استفاده می کردند.
عناصر ستاد لشکر ۷۷ اظهار می نمایند که نیروهای خودی پس از دسترسی به ساحل شرقی رودخانه کارون با ایجاد خاکریز در کناره آن، موقعیت پدافندی خود را تحکیم بخشیدند. اما در سوابق عملیات این مطالب درج نشده است.
(۵) سرعت در حرکت
سرعت عمل تیپ ها با توجه به اینکه تک، شبانه و پیاده بوده است نسبتا خوب بوده به ویژه تیپ ۳ که آهنگی سریع تر از سایر تیپ ها داشته است. سرعت تیپ ۲ به علت مقاومت شدید دشمن و همچنین حساسیت هدف واگذاری به آن که برای دشمن از اهمیت زیادی برخوردار بوده، نسبتا کند ارزیابی شده است. همان طوری که در صفحات ۲۲۵ و ۲۲۶ بخش اول بیان شده سرشت عمل تقويت لشکر به وسيله گردان ۲۰۷ تانک لشکر ۹۲ شایان توجه بوده است.
(۶) داشتن احتیاط مناسب و متحرک
همان طور که در صفحه ۲۱۷ بخش اول آمده است، لشکر ۱۷ پیاده (تقویت شاه) ۲گردان پیاده (منها) و یک گردان تانگ (منها) را در احتیاط خود قرار داده که هر کا۔ام از آنها در منطقة عقب یک تیپ تک ور استقرار داشته اند.
لشکر در ساعت ۰۴:۱۵ روز پنجم مهر ماه یکی از گردان های احتیاط خود (گردان ۱۳۴ پیاده) را به منظور تأمین شکاف بزرگی که بین تیپ ۳ و تیپ ۱ به وجود آمده بود، وارد عمل نموده و تامین منطقه مذکور و به ویژه جناح شرقی تیپ ۳ را برقرار کرده است. تنها نتیجه: با توجه به مطالب مستند بالا، چنین نتیجه می گیریم که در عملیات ثامن الائمه اصل تأمین به نحو بسیار خوبی رعایت گردیده است.
ج – بررسی کاربرد اصل مانور
(1) مانور عبارتست از؛ جابه جایی و حرکت دادن حساب شده توان رزمی مؤثر به منظور دستیابی به موقعیتی برتر نسبت به دشمن.
مانور دارای سه بعد مرتبط به هم می باشد که عبارتند از قابلیت انعقلاف، تحرک و قدرت مانور.
(۲) برای این که مشخص کنیم، آیا در عملیات ثامن الائمه، اصل مانور رعایت گردیده است یا خیر، سه مورد نامبرده بالا را جداگانه بررسی می کنیم.
(الف) منظور از قابلیت انعطاف، عبارتست از داشتن انعطاف در اندیشه، در طرح مانور و سازمان رزمی و در هنگام هدایت عملیات.
فرمانده و ستادش باید عمیقا بیندیشند که چگونه توان رزمی خود را سازمان داده و جابه جا نمایند تا آن را در نهایت در موقعیتی برتر نسبت به دشمن قرار دهند و اگر چنانچه در این مسیر با شرایط نامساعدی برخورد نمودند، قادر باشند به سرعت تغییرات لازم را متناسب با وضعیت، در آن اعمال نمایند. آنها در عین حالی که خود، راه کارهای مختلفی را در ذهن می پروراننده باید دست دشمن را از انتخاب هر راه کار مناسبی تهی نمایند.
طرح مانور لشکر ۷۷ پیاده (تقویت شده به نحوی که در صفحه ۲۱۶ بخش اول آمده، چنین بود که لشکر با سه تیپ پیاده (ادغامی) در خط، تک می کرد. تب ۲ در جنوب با حفار را تصرف می نمود. تیپ ۳ در شمال پس از عبور از داخل گروه رزمی ۲۹۱ تانک، پل قصبه را تصرف می کرد.
انتهای مطلب
