فصل دوم – تجزیه و تحلیل عملیات های عمده از دیدگاه توان رزمی
3- نحوه کاربرد توان رزمی در عملیات ثامن الائمه (5/7/60)
الف – بررسی نحوۀ کاربرد عوامل فیزیکی توان رزمی
- یگام مانوری:
(الف) استعداد و گسترش نیروهای دشمن در داخل سرپل شرق کارون:
«1» تیپ 8 مکانیزه لشکر 3 زرهی در قسمت شمالی سرپل شامل 3 گردان مکانیزه و 1 گردان تانک.
«2» تیپ 6 زرهی لشکر 3 در قسمت مرکزی و شرقی سرپل شامل 3 گردان تانک و 1 گردان مکانیزه.
«3» تیپ 44 پیاده لشکر 11 پیاده (زیر امر لشکر 3 زرهی) در جنوب سرپل شامل 3 گردان پیاده.
*جمع گردان های مانوری دشمن در منطقۀ سرپل، حدود 11 گردان بوده است.
گردان 4+4+3=11
(ب) استعداد نیروهای عمل کننده خودی:
«1» لشکر 77 پیاده تقویت شده؛ حدود 31 گردان شامل:
«الف» تیپ 1 پیاده لشکر 77 شامل 3 گردان پیاده
«ب» تیپ 2 پیاده لشکر 77 شامل 3 گردان پیاده
«پ» تیپ 3 پیاده لشکر 77 شامل 3 گردان
«ت» گردان های 291 و 246 تانک لشکر 77
«ث» گردان 214 سوارزرهی لشکر 77
«ج» گروه رزمی 37 زرهی شیراز
«چ» گردان 107 پیاده امداد ژاندارمری
«ح» 3 گردان تانک از لشکرهای 16 و 92 زرهی
«خ» 16 گردان رزمنده سپاه پایداران انقلاب اسلامی
* جمع گردان های مانوری نودی حدود ۳۱ گردان بوده است.
(پ) با توجه به موارد بالا ملاحظه می شود که:
صرف نظر از عوامل کیفی و حتی استعداد سازمانی یگانها، از لحاظ تعداد ظاهری یگان های مانوری، نسبت توان رزمی خودی به دشمن حدود ۳ به ۱ بوده است.
* پرسش: آیا با توجه به برتری فوق، از توان رزمی به صورت منطقی استفاده شده است؟
* پاسخ: بلی
(۲) آتش های پشتیبانی:
(الف) حدود ۷ تا ۸ گردان توپخانه، تک لشکر ۷۷ را در عملیات ثامن الائمه پشتیبانی کرده اند. تعداد گردان های توپخانه دشمن حدود ۶ گردان بوده است. بنابراین از لحاظ اتش توپخانه، نیروهای خودی نسبت به دشمن یک برتری نسبی داشته اند.
(ب) از لحاظ آتش هوایی، می توان گفت که در آن برهه از زمان هیچکدام بر دیگری برتری ملموسی نداشته اند. نیروی هوایی خودی مأموریت داشت به هدف های خارج از سرپل در غرب رودخانه کارون تک نماید (به ویژه توپخانه های دشمن).
(پ) نقش پشتیبانی آتش هوایی نیروهای تک کننده در داخل سرپل به هوانیروز واگذار شده بود که در حد توان این مأموریت را انجام داده است.
(ت) برتری آتش توپخانه خودی به علت شکل سرپل، گسترش متراکم دشمن و تطبيق و آتش ها در این عملیات، کاملا مشهود بوده است.
(۳) یگان های پشتیبانی رزمی در مدارک موجود هیچگونه گزارشی که برتری خاصی را در هر کدام از طرفین مشخص نماید، مشاهده نشده است اما چون عقبه نیروهای عراقی متکی به فقط ۲ پل بود، بنابرا واحدهای دشمن می بایستی پیش بینی این مشکل را می نمودند. این ضعف در هنگام عملیات برای دشمن مشکل آفرین شد.
(۴) یگان های پشتیبانی خدمات رزمی:
در مدارک موجود، هیچگونه مطلبی که برتری سیستم پشتیبانی خدمات رزمی یکی از طرفین را مشخص کند، به چشم نمی خورد. تنها مورد، وجود مانع رودخانه کارون در مسیر تدارک و ترابری نیروهای عراقی است که روی عملکرد دشمن تأثیر سوء بر جای گذاشته است.
- نتیجه: با توجه به مجموعه موارد مشروحه فوق، چنین نتیجه می گیریم که کاربرد عوامل فیزیکی توان رزمی توسط لشکر ۷۷ پیاده خراسان، منطقی و خوب بوده است.
ب – بررسی کاربرد عوامل غیر فیزیکی توان رزمی
به طور کلی اندازه گیری عوامل نامحسوس (غیر فیزیکی) توان رزمی، عملی نیست و این در حالی است که این عوامل وجود دارند و نقش تعیین کننده ای را در تولید توان رزمی ایفاء می نمایند.
(1) رهبری:
عملیات ثامن الائمه توسط سرهنگ ستاد شهاب الدین جوادی، فرمانده وقت لشکر ۷۷ پیاده خراسان، هدایت و رهبری شده، سوابق امر نشان می دهد، نامبرده با ایجاد وحدت تلاش و پیروی از اصول علمی نظامی، بر امر طرح ریزی و هدایت عملیات نظارت و اشرافيت داشته و به منظور جلوگیری از پراکندگی تلاش ها، كلية امکانات موجود از جمله گردان های رزمنده سپاه پاسداران را در یک سازمان رزمی منسجمی برش داده و در حین عملیات نیز، کنترل و فرماندهی لازم را بر عدوها اعمال نموده است.
(۲) سازمان:
در عملیات ثامن الائمه، فرمانده لشکر ۷۷، کلیه عناصر سازمانی و زیسر امر از جمله ۱۵ گردان سپاه پاسداران را در یک سازمان رزمی متعادل برش داد، به نحوی که عملا” گردان های سپاهی، در داخل سازمان های ارتشی قرار گرفتند. این گردان ها با یگان های ارتشی، تا رده دسته و گروهان و حتی در موارد خاص، تا رده گروه، درهم ادغام شدند، تا نقاط ضعف و قوت همدیگر را بپوشانند.
لشگر ۱۷ در برآورد عملیاتی خود به این نتیجه رسیده که برای موفقیت در عملیات جمعا” به ۲۶ گردان مانوری (۸ گردان پیاده، ۱۰ گردان تانک، ۶ گردان مکانیزه و ۲ گردان سوار زرهی) نیاز دارد اما در مقایسه با نیروهای موجود که ۱۶ گردان مانوری بوده، ۱۰ گردان مانوری از نوع تانک و مکانیزه کم داشته است. زیرا لشکر در دشت باز و بدون مانع، به تحرک و قدرت آتش نیازمند بوده است.
استفاده از رزمندگان داوطلب بسیج مردمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که مجموعه ای از جوانان جان بر کف انقلابی سرشار از ایمان، انگیزه و روحیه بودند از یک سو و استفاده از قدرت آتش بال گر دان تک (كبر!) از سوی دیگر، مشکل فوق را تقریبا” حل نمود.
لشکر نیروهای موجود را در ۵ یا ۶ قرارگاه مستقل (سه قرارگاه تیپی در نقش نیروهای تک ور و ۳ گردان مستقل در نقش نیروهای احتیاط سازماندهی کرد. گردان های احتیاط در سه منطقه مجزا مستقر شدند تا، سازمان رزمی از حداکثر انعطاف برخوردار باشد.
(3) آموزش:
در مدارک موجود مربوط به عملیات ثامن الائمه مطلب قابل توجهی در خصویر آموزش رزمندگان بیان نشده، فقط در یک مورد روی آموزش و آمادگی رزمی گردان های سپاه پاسدار تأكيد و توصیه شده است. اما در مصاحبه ای که با امیر سرتیپ ۲ ستاد بازنشست روح الله سروری انجام شد نامبرده اظهار نمود: تیپ 3 که از منطقه عملیاتی غرب به منطقه شادگان تغییر مکان نموده بود با استفاده از عکس هوایی، مواضع عراقی ها را در منطقه شبیه سازی کرده دیده گردان ۱۴۸ پیاده به فرماندهی سرگرد یعقوب رنجبر، بارها طرح مانور تمرین کرد. علاوه بر این، کلاس های متعددی برای تمرین عملیات مین برداری در میادین مین دشمن، تشکیل شد، که نقش مهمی در پیروزی عملیات ایفاء نمود. همچنین دو عملیات محدود قبلی، یکی عملیات میدان تیر و دیگری عملیات دارخوین تأثیر مثبتی روی آموزش و کارآیی لشکر داشت.
(۴) ایمان هنگامی که امام خمینی (ره) در اوا
به امام خمینی (ره) در اوایل آبان ماه ۱۳۵۹ فرمان داد:
حصر آبادان باید شکسته شود. اجرای این فرمان علاوه بر جنبه نظامی و ملی جنه شرعی پیدا کرد و با توجه به اینکه پرسنل رزمنده به رهبر و امامشان، اعتقاد و اعتماد و ایمان عمیقی داشتند، مسئله شکستن حصر آبادان به صورت یک میل و آرزو در وجود همه رزمندگان تجلی پیدا کرد و به آنان عشق و امید و گرمی بخشید و نیروی محرکه ای را در درون این جوانان تولید نمود. که حاصل آن افزایش توان رزمی در نیروها بود. به همین دلیل است که در محاسبات، تأثیرات توان رزمی یک گردان سپاهی به استعداد ۲۰۰ الی ۳۰۰ نفر، معادل توان رزمی یک گردان مجهز عراقی با استعداد کامل در نظر گرفته می شد. زیرا در خیلی موارد کیفیت نیروی انسانی بر کمیت آن برتری دارد.
(۵) روحیه و انگیزه:
در حالیکه با گذشت زمان، نیروهای عراقی به دلیل خستگی و عدم دسترسی به یک نتیجه مطلوب، روحیه، انگیزه و اعتقاد خود را از دست می دادند، رزمندگان ایرانی با سازماندهی مناسب، درک حقایق، رهبری صحیح، پشتیبانی های بی دریغ مردمی و اعتماد به فرمانده و سلسله مراتب، حال و هوای دیگری می یافتند و عزم و اراده خود را برای بیرون راندن دشمن از سرزمین مقدس، راسخ تر می نمودند. حاصل این طرز تفکر سبب بالا رفتن روحیه و انگیزه آنان می شد
در حین هدایت عملیات، به ازاء هر موفقیتی، روحیه و انگیزه رزمندگان افزایش می یافت و شور و هیجان غیر قابل وصفی در آنان به وجود می آمد. کما اینکه در ساعت ۱۱ صبح روز پنجم مهر ماه بعا. از اینکه تیپ های ۱و ۳ لشکر ۷۷ به همراه برادران سپاهی ادغام شده با آنان به هدف های مربوطه رسیدند. تیپ ۳ از لشکر درخواست کرد که به وی اجازه داده شود به سمت جنوب پیشروی را ادامه داده و قسمتی از ماموریت تیپ ۲ را که هنوز موفق به تأمین هدف مریوهله نشده بود، به عهده گیرد. بدون شک داوطلب شدن یک نیرو برای به عهده گرفتن وظاین بیشتر، حکایت از روحیه و انگیزه بالای او دارد. که در اثر پیروزی در عملیات عاید کردیا۔ بود.
(۶) انضباط
در سوابق مربوط به عملیات ثامن الائمه هیچگونه مطلبی که دلالت بر بی انضباطی یگانها بنماید د یادم نمی شود. تنها در یک مورد به تخریب پل مارد (قصبه) اشاره شده که بدون اجازه در ساعت دد۱۹ روز پنجم مهرماه توسط رزمندگان بسیحی صورت گرفته و این در حالی بوده که دستور داده شده بود که پل ها سالم تصرف شوند.
فرمانده لشکر 77 افسر منضبط و مقرراتی بود و علاقه مند به رعایت درست قوانین، مقررات و دستورات بوده است.
انتهای مطلب
